लय भारी कविता

डा. निलेश हेडा

खालील आम्ही स्वत: लिहलेल्या ३+१ अशा चार नवकविता ह्या साहित्य विश्वात तळतळ (!) करत तळपणा-या क्रांतीचा आणि प्रेमाच्या हळुवार भावनांच्या “गर्जा जयजयकार” आहेत. यातल्या सुरुवातीच्या ३ कविता ह्या सामाजीक आशयघणता अचूकपणे शब्दांच्या चिमटीत पकडणा-या मानवी आषाआकांक्षांचा “लाल सलाम” असून चौथी कविता ही प्रेम कविता (इश्श!) असून आमच्यातल्या हळूवार प्रेम भावनांना हळूच वाट मोकळी करण्याचा प्रयत्न आहेत, ती शेवटची कविता वाचकांनी हळूच वाचावी, माझी इटूकली पिटूकली छोनीली “कविती” दुखवायला नक्को गडे! सुरुवातीच्या तिन कवितांचा दोस्तोवस्की, लिओ टॉलस्टाय इत्यादींच्या विचारधारेशी कोणाला काही संबंध आढळला तर तो निव्वळ योगायोग समजावा (काही समीक्षक त्याचा पहिल्या धारेशी संबंध स्थापीत करण्याचा खोडसाळ प्रयत्न करतील ही बाब अलाहिदा!). ह्या चार कविता म्हणजे नवकविंचे तोंड (की लेखणी!) बंद करण्याचा प्रयत्न आहे असा समज केल्या जाऊ शकतो पण आमची स्पर्धा ही केवळ आणि केवळ पॉल ब्रॅडले, जेम्स क्रेनफर्ड सारख्या जीवनाचं खरं मर्म जाणलेल्या कविंशीच आहे. ज्या प्रमाणे काही दिवसांआधी एक नवचित्र काढून जीवनाला आम्ही आडवे उभे छेद दिले होते (आडवे उभे छेद ही कल्पना आम्हाला “विहरीत आडवे उभे बोअर करुन मिळेल” या जाहिरातीतून सुचली आहे!) त्याच धर्तीवर ह्या कविता सुद्धा साहित्य विश्वाला आडवे उभे छेद देणा-या आहेत.

खालील चारही कविता एखाद्या विद्यापीठात लावण्याच्या प्रयत्नात आम्ही असून आमच्याच शिष्यमंडळातील दोघांना एम.फिल. तर एकाला पीएचडी साठी आम्ही तयार करतो आहोत. ह्या नवकविता दुर्बोध (अन जराश्याक विक्षीप्त!) वाटू शकतात पण समग्र कार्ल मार्क्स, फेड्रीक एंजेल, ज्ञानेश्वरीचे मधले तिन अध्याय अन समग्र डोस्टोवस्की समजून घेतल्यास ह्या कवितांचं आकलन सोप होइल. तेही न जमल्यास खालील कविता सायंकाळी वृद्ध साधू (Old monk), सोबत नुसत्याच वाचाव्यात/गरम गरम परोसे, चांगल्या लागतात असा अनूभव आहे! वृद्ध साधूच्या सानिद्यात भल्याभल्यांचा हेराक्लिटस अन प्लेटो बनतांना बघीतलय आम्ही! तो फिर इरशाद फरमाइये.

*********************************************************************************************************

कविता क्र. १: डायलेम्मा ऑफ मेंडेल

विखरुन पडलेत बिना शाईचे पेन

माझ्या युद्धाळलेल्या

अभ्यासीकेच्या शयन रथांवर.

गिरणीचा भोंगा वाजेल

अन आगगाड्यातून झडेल जेव्हां

विषारी आग तेव्हा

हे मेंडेला (मंडेला नव्हे!)

तुझ्या वाटाण्यांच्या बियांचं

काय होईल रे बाळा?

*********************************************************************************************************

कविता क्रमांक दोन. डायलेम्मा आफ कार्ल मार्क्स

विविक्षीत, प्रक्षीप्त, प्रबूद्ध

अशा रशीयाच्या लाल चौकातून

माझा नागपूरी खर्रा

घोटला जातोय,

आजच हा नांगर

का मोडून पडला गडे?

आता कसं पेरावं हे सोयाबीनच बियाणं?

*********************************************************************************************************

कविता तिसरी. डायलेम्मा आफ खानापीना

बनवलेत आज मी

एकादशीचे मोदक

तोंडले भाताचा नैवेद्य

आज गुरुवारी हवेत मला

तुझ्या क्रांतीचे मउशार बर्गर.

*********************************************************************************************************

कविता चौथी (प्रेम कविता. इश्श!) डायलेम्मा आफ शेले

तुझ्या आठवणींची

फाटकी छत्री कुठे ठेवलीस तू?

नुसता चिखल झालाय भावनांचा.

“वर्षत सकळ मंगळी,

तुझ्या गोड आठवणींची झारी.”

*********************************************************************************************************